Stratejik Planlama Nedir?

Stratejik Planlama; bir kuruluşun orta ve uzun vadeli amaçları doğrultusunda temel ilke ve politikalarını,önceliklerini ve bunlara ulaşmak için izlenecek yol ve yöntemler ile kaynak dağılımını düzenleyen plandır.

Stratejik planlama, bir işletmenin yakın geleceğinin ötesinde daha uzun vadeli stratejik amaç ve hedeflerinin geliştirilmesi sürecidir.

Doğru şekilde hazırlanmış ve hayata geçirilmiş bir stratejik planlama, geleceğe yönelik adımlar atmak için ve kurum/kuruluş vizyonunun gerçekleşmesini sağlamak adına göz ardı edilemez bir etkendir.

Durum tespiti ve mevcut durum analizi sonucunda doğru bir gelecek tasarımı temelinde strateji planlaması yapılmalı daha sonra bu stratejik plan hassas şekilde yönetilmelidir.

Stratejik planlama, kuruluşun içinde bulunduğu nokta ile ulaşmayı arzu ettiği amaç ve hedefleri arasındaki yolu, diğer bir deyişle bunlara ulaşmayı mümkün kılacak yöntemleri tarif eder. Stratejik Planlama;

kuruluşların mevcut durum, misyon ve temel değerler/ilkelerinden hareketle –bir vizyon oluşturmaları

–bu vizyona uygun amaç ve hedefler saptamaları

–ölçülebilir göstergeler geliştirerek, başarıyı izleme ve değerlendirmeleri sürecini ifade eden katılımcı ve esnek bir planlama yaklaşımıdır.

Stratejik planlama için;

Neredeyiz?

Nereye varmak istiyoruz?

Gitmek istediğimiz yere nasıl ulaşabiliriz?

Başarımızı nasıl izleyebiliriz ve değerlendirebiliriz? Sorularının cevaplandırılması gerekir.

Firmanın gelecekte nasıl bir gelişme göstereceğini, nasıl bir yol izleyeceğini belirlemek için, önce firmanın nerede olduğunu bilmesi, sonra de nereye gitmek istediğini ve oraya nasıl ulaşacağını saptaması gerekir.

Bunun sonucunda ortaya çıkan belge “stratejik plan”dır.

Stratejik planlamanın amacı firmanın enerjisini belli konulara odaklamak, üyelerinin aynı amaç için çalışmasını sağlamak, firmanın yönünü ortamdaki değişikliklere bağlı olarak değiştirmeye yardımcı olmaktır. Kısacası

stratejik planlama, bir firmanın ne olduğu, ne yaptığı ve bunu neden yaptığını biçimlendirecek ve yönlendirecek temel kararlar ile eylemlerin geleceğe odaklanarak saptandığı bir çalışmadır. Bu çalışma sonucunda ortaya çıkan stratejik plan, kuruluşun mevcut durumunu, kuruluşun vizyon ve misyonu ile

stratejik amaç ve hedeflerini, bunlara ulaşmak için gerçekleştireceği etkinlikleri ve kullanacağı kaynakları, son olarak da başarım (performans) ölçütlerini içerir.

Stratejik Planlama Sürecinin Ana Aşamaları Nelerdir?

Bir stratejik planlama çalışmasının ilk aşamasında “NEREDEYİZ?” sorusunun yanıtı aranır. “Durum analizi” olarak da adlandırılan bu aşamada, kuruluşun içinde bulunduğu koşulların gerçekçi bir saptaması gerçekleştirilir. Bu saptama kuruluşun kaynaklarını, yönetim yapısını, paydaşlarını, içinde faaliyet gösterdiği hukuksal ve yönetsel çerçeveyi, yerel, ulusal, bazen de uluslararası durum ve gelişmeleri kapsar. Bunlardan kaynak analizi, kuruluşun mali ve maddi kaynaklarının yanı sıra çalışanlarını, kuruluşun toplumdaki bilinirliği ve saygınlığı gibi maddi olmayan kaynaklarını da içerir. Kuruluşun hedef kitlesinin yanında üyelerini ve gönüllülerini de kapsayan paydaşlar analizinde, kuruluşun amaçlarına ulaşma çabasında paydaşların

oynayacağı olumlu ya da olumsuz rol araştırılır. Bu aşama sonucunda kuruluşun güçlü ve zayıf yönlerini, karşı karşıya olduğu fırsat ve tehditleri ortaya koyan bir “durum raporu” hazırlanır. Böylece, firmanın karşı karşıya olduğu ve stratejik planın dikkate alması gereken kritik konular belirlenmiş olur. Mali kaynak sağlanması, yeni program fırsatları, değişen yasal düzenlemeler ya da hedef kitlenin gereksinimlerindeki değişiklikler bu tür kritik konular arasında yer alabilir. Önemli olan bunların en önemlilerini seçmektir. Planlama komitesinin stratejik planın kapsayacağı 5-10 konuyu belirlemesi gerekir. Bu aşamanın çıktısı, karar verme sürecine temel oluşturacak bir veritabanı ile firmanın ele almak zorunda olduğu en önemli konuları içeren bir liste olacaktır.

İkinci aşamada, “NEREYE VARMAK İSTİYORUZ?” ya da nerede olmak istiyoruz sorusunun yanıtı araştırılır.

Firmanın misyon ve vizyonu ile değerleri/ilkeleri, stratejik amaçları belirlenir. Bu aşamanın sonunda misyon bildirgesi ile vizyon bildirgesi taslakları hazırlanır. Böylece firmanın neyi, niçin planladığı konusunda tutarlı bir ortak görüş oluşmuş olur. Misyon ve vizyonun gerçekçi biçimde tanımlanması, onları gerçekleştirmeye yönelik eylemler konusunda da kolaylık sağlayacaktır. Stratejik amaçlar ise kuruluşun, misyonuyla uyumlu olan vizyonunu gerçekleştirmedeki önceliklerini ortaya koyar.

Stratejik planlama çalışmasının son aşamasında “ORAYA NASIL ULAŞACAĞIZ?” sorusunun yanıtı aranır ve kuruluş için öngörülen geleceğe nasıl varılacağı ortaya konulur.

Kuruluşun bir önceki aşamada belirlenen vizyon ve amaçlarına ulaşmak için izleyeceği yoldaki orta ve uzun vadeli hedefler ve bunlarla ilgili zaman planları belirlenir. Performans ölçümü için hedefler ölçülebilir olmalı, istenilen sonuç, hedef kitle ve yöre açıkça belirtilmelidir. Saptanmış hedeflere uygun etkinlik ve uygulamalar da bu aşamada belirlenir. Burada söz konusu olacak strateji, amaç ve hedefler doğrudan bazı kişilerin düşüncelerinden kaynaklanabilir ya da grup tartışmaları, karar alma süreçleri gibi teknikler kullanılarak belirlenebilir. Önemli olan, sonunda yöneticilerin, çalışanların ve üyelerin kritik konularla ilgili olarak ne yapılacağı konusunda anlaşmaya varmalarıdır. Bir hayli zaman ve esneklik gerektiren bu aşamada yeni verilere ya da durum değerlendirme  aşamasında varılan sonuçların gözden geçirilmesine, hatta misyon bildirgesinde değişikliğe gidilmesine gerek duyulabilir. Bu aşamanın çıktısı, firmanın genel stratejisini, uzun vadeli amaçlarını ve kritik konulara ilişkin hedeflerini ortaya koyan bir özet olacaktır.

Kuruluşun vizyonunu gerçekleştirme, yani öngörülen geleceğe doğru ilerleyişi sırasında ne ölçüde başarılı olduğunun sürekli olarak izlenmesi; iç ve dış koşullarda ortaya çıkan değişikliklere bağlı olarak, gerekiyorsa stratejik planında düzeltmelere gitmesi bakımından da önem taşır.